Alzheimer is een ziekte waar weinig tegen te doen is. Maandag worden de resultaten van het tweede nieuwe medicijn tegen Alzheimer bekendgemaakt en dat zou een een nieuw tijdperk kunnen inluiden, stelt neuroloog Niels Prins, directeur van het Brain Research Center.

“Het wordt mogelijk om de ziekte tegen te gaan en dat is nog nooit eerder voorgekomen bij Alzheimer”, zegt Prins. Deze twee medicijnen moeten allebei worden toegediend via een infuus. Ze zijn duur, de bijwerkingen kunnen vrij ernstig zijn en een infuus is redelijk ingrijpend, erkent Prins.

Daarom heeft hij het over een ‘nieuw tijdperk’. Hij rekent erop dat nu steeds meer medicijnen beschikbaar komen, ook bijvoorbeeld een Alzheimerpil, met minder bijwerkingen.

Onder meer het Brain Research Center voert onderzoek naar de medicatie uit. Daarbij weten dokter en patiënt allebei niet of het medicijn dat ze krijgen of toedienen het echte is of een placebo. Wat precies uit het onderzoek zal blijken, weet Prins daarom ook niet.

Wel lichtte een persbericht van farmaceutisch bedrijf Eli Lilly and Company in mei alvast toe dat bij 47 procent van de deelnemers die het medicijn Donanemab kregen na een jaar geen achteruitgang te zien was in de hersenen. Dit staat tegenover 29 procent van de deelnemers met een placebo en bij wie ook geen achteruitgang te zien was na een jaar.

Veel kritiek op Alzheimermedicijnen: commerciële lobby van farmaceutische industrie

Op de Alzheimer-medicijnen komt ook veel kritiek. Bij het middel Lecanemab stelden experts in de Volkskrant dat het onduidelijk is of een patiënt echt verschil merkt.

Ook in NRC schreven twee neurologen afgelopen vrijdag dat de medicijnen geen wondermiddel zijn. "Ondanks deze opgeschoonde hersenen woekert de ziekte voort en belanden patiënten in het verpleeghuis".

Volgens neuroloog Pim van Gool van het Amsterdam UMC en hoogleraar neurologie Edo Richard aan het Radboudmuc en Amsterdam UMC richten Alzheimer-medicijnen zich voornamelijk op het opruimen van abonormaal amyloid-beta eiwit. Dat doet echter niets aan de onderliggende oorzaak van Alzheimer. "Ondanks deze opgeschoonde hersenen woekert de ziekte voort en belanden patiënten in het verpleeghuis", schrijven ze in NRC. "Overtuigend bewijs dat patiënten baat hebben bij amyloid-beta-opruiming is er niet."

De neurologen verwijten collega's achter de commercieel gedreven farmaceutische industrie aan te lopen, die geen echte oplossingen biedt, maar wel peperdure, zeer lucratieve medicijnen verkoopt. "Het patroon is steeds hetzelfde: eerst een persbericht, dan stijgen de beurskoersen, en daarna volgen pas de wetenschappelijke publicaties, met als sluitstuk een verzoek tot toelating tot de markt. Nauwkeurige bestudering van de onderzoeken leert steeds dat de basis voor deze 'doorbraken' pover is."

Van Gool en Richard wijzen ook op de gigantische kosten voor patiënten en het zorgsysteem: "18 maanden Lecanemab-gebruik betekent 36 polikliniekbezoeken voor een infuus, zes MRI-scans, en minimaal een ruggenprik of PET-scan,. Dit staat los van de kosten van het middel zelf, naar verwachting 25 duizend euro per jaar. Met meer dan 150 duizend mensen met de ziekte van Alzheimer, is duidelijk dat het Nederlandse zorgsysteem dit niet aankan, voor een middel met een discutabel effect."

Prins erkent dat patiënten en hun naasten het verschil niet zullen merken. "De medicijnen remmen de achteruitgang, ze gaan niet ineens beter dingen onthouden", legt hij uit. Hij wijst naar het verschil tussen de behandelde groep en de onbehandelde groep: "De onbehandelde groep gaat sneller achteruit." Die 47 procent is volgens hem ook heel waardevol. "Als we dat in jaren uitdrukken, dan krijg je daar mogelijk jaren langer gezondheid voor terug."

Het internationale Alzheimercongres AAIC vindt deze week plaats in Amsterdam. Meestal is dit congres in de Verenigde Staten. Daar zal het gaan over dit medicijn en ook over andere onderzoeken naar Alzheimer.

Overigens moet de Europese toezichthouder EMA zich nog buigen over de vraag of Alzheimermedicijnen zoals Lecanemab en Donanemab toegestaan worden op de Europese markt.

LEES OOK: 6 factoren die je kans op Alzheimer kunnen vergroten